Koszty usług kredytowych świadczonych przez niebankowe instytucje pożyczkowe
6. Zakończenie i wnioski
Niebankowe instytucje pożyczkowe udzielają kredytów konsumenckich na niskie kwoty. Podmioty te mogą udzielać kredytów konsumentom, którzy mają wątpliwą zdol- ność kredytową lub jej nie posiadają, wynika to z art. 9 u.k.k. dotyczącego badania zdolności kredytowej, gdzie kredytodawcy zostali zobowiązani jedynie do badania zdolności kredytowej, bez uzależniania udzielenia kredytu od posiadania zdolności kredytowej. Takie działanie niebankowej instytucji pożyczkowej w rzeczywistości jed- nak naraża konsumentów na zaciąganie zobowiązań w kwotach przewyższających ich możliwości finansowe i jest sprzeczne z założeniami idei odpowiedzialnego kredytowa- nia44. Co ważne, niebankowe instytucje pożyczkowe, udzielając środków pieniężnych konsumentom, angażują własny kapitał, przez co wzrasta poziom ryzyka wykonywanej przez nie działalności. Chcąc rekompensować ponoszone ryzyko i osiągać zyski z pro- wadzonej działalności, często stosują różnego rodzaju opłaty, które mogą stanowić równowartość udzielnego kredytu.
Brak szczegółowej regulacji dotyczącej rodzajów opłat w ustawie o kredycie kon- sumenckim oraz fakt, że niebankowe instytucje pożyczkowe nie podlegają nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego, a nadzór sprawowany przez Pre- zesa UOKiK jest ograniczony do ochrony konsumentów winteresie publicznym przed praktykami przedsiębiorców, przede wszystkim chodzi tu o naruszenie przepisów doty- czących zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów45. Dodatkowo Prezes UOKiK podejmuje działania w zakresie ochrony konsumentów przed stosowaniem przez przedsiębiorców we wzorcach umowy zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych. Pozwala stwierdzić, że instytucje te działają na niekorzyść konsumenta, narażając go na występowanie dodatkowych kosztów, o któ- rych zazwyczaj dowiaduje się na etapie wykonywania umowy kredytowej.
Analiza ofert kredytowych wybranych niebankowych instytucji pożyczkowych:
Provident S.A., SuperGrosz, Ferratum Money wykazała, że podmioty te stosują
44 Zob. szerzej: E. Rutkowska-Tomaszewska, M. Paleczna, Idea odpowiedzialnego kredytowania na rynku niebankowych kredytów konsumenckich w Polsce, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regu- lacyjny”, M. Namysłowska (red.), 2018, nr 6 (7), s. 39-52; E. Rutkowska-Tomaszewska, Kryzys na rynku fi- nansowym a problem odpowiedzialnego udzielania kredytów, [w:] W. Miemiec, K. Sawicka (red.), Instytucje prawnofinansowe w warunkach kryzysu gospodarczego, WoltersKluwer, Warszawa 2014, s. 667–679.
45 Wydane w latach 2013-2014 przez Prezesa UOKiK decyzje wobec niebankowych instytucji pożycz- kowych potwierdziły naruszenia tych instytucji w zakresie udzielania kredytów konsumenckich szczegól- ności w zakresie manipulowania informacją o kosztach kredytu oraz stosowania niedozwolonych klauzul umownych w umowach o udzielenie kredytu konsumenckiego. Zob. szerzej: E. Rutkowska-Tomaszewska, Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów na rynku usług finansowych ze szczególnym uwzględ- nieniem rynku usług bankowych na przykładzie wybranych najnowszych decyzji Prezesa UOKiK, „Interne- towy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2014, nr 5(3), s. 65–92.
zróżnicowane rodzajowo opłaty, które nie są adekwatne do udzielnego kredytu, często stanowiąc równowartość zaciąganego przez konsumenta zobowiązania.
Problem stanowią także kredyty z obsługą w domu. Konsumenci przekonani o dobrych intencjach niebankowej instytucji pożyczkowej często korzystają z opcji kre- dytu w domu. W rzeczywistości jednak narażają się na dodatkowe wysokie koszty, o czym nie zawsze właściwie i jednoznacznie informują, o ile w ogóle, klienta.
Należy również wskazać, że niebankowe instytucje pożyczkowe udzielają kredy- tów o niskich kwotach, na krótki i średni okres. Odsetki od tych kredytów zazwyczaj są niskie, co potwierdziła analiza oferty kredytowej Provident S.A., SuperGrosz, Ferratum Money. Dlatego też chcąc osiągać zyski z udzielanych kredytów, stosują wygórowane i różnorodne w nazwach opłaty.
Konsumenci, chcąc „ochronić się” przed nadmiernymi kosztami kredytu konsu- menckiego, powinni być informowani o rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, która wyraża całkowity koszt kredytu. Dzięki temu miernikowi możliwe jest porównanie konkurencyjnych ofert kredytowych przez konsumenta i świadomy wybór najkorzystniej- szej. Konsumenci mogą samodzielnie obliczyć rzeczywistą roczną stopę oprocentowania na podstawie informacji i wzoru zawartego w ustawie o kredycie konsumenckim.
Wprowadzony Rejestr Instytucji Pożyczkowych, choć de facto jest pewną formą nadzoru Komisji Nadzoru Finansowego nad tymi podmiotami, nie pozwala jednak na eliminowanie nadużyć wobec konsumentów w zakresie wygórowanych kosztów kredy- tu konsumenckiego i wprowadzania w błąd co odpłatności za rzekomo korzystne dla konsumentów usługi kredytowe, a to pozwala na dalszą „samowolę” w zakresie pobie- rania opłat i prowizji przez te instytucje.
Bibliografia
Akty prawa i inne akty
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1876).
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1577).
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz. U. z 2018 r.
poz. 798).
Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 933).
Ustawy z dnia 27 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym i nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. z 2017 r. poz. 819).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1357).
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 646).
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 lutego 2017 r., sygn. akt VI ACa 560/16, Le- galis Nr 1591904.
Literatura
Chochowski K., Dysfunkcje publicznego prawa gospodarczego w zakresie działalności „para- banków”, [w:] M. Zdyb, E. Kruk, G. Lubeńczuk (red.), Dysfunkcje publicznego prawa gospodarczego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2018.
Czech T., Kredyt konsumencki. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2017 LEX/el.
Gemzik-Selwach A., Istota i cechy instytucji pożyczkowych, [w:] A. Gemzik-Selwach, Klienci instytucji pożyczkowych i ich ochrona, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2017.
Mikłaszewicz P., Pozaodsetkowe koszty kredytu, obliczenie, [w:] K. Osajda (red.), Ustawa o kre- dycie konsumenckim, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017, Legalis.
Mlostoń-Olszewska A., Zwiększenie poziomu ochrony konsumentów korzystających z usług in- stytucji pożyczkowych w świetle nowych regulacji prawnych wprowadzonych ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz nie- których innych ustaw (Dz. U 2015, poz. 1357), „Finanse i Prawo Finansowe. Journal of Finance and Financial Law” 2016, vol. III, nr 4.
Niewiadomska J., Rzeczywista roczna stopa oprocentowania, [w:] M. Stanisławska (red.), Usta- wa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2018.
Pisuliński J., Kredyt. Kredyt konsumencki, [w:] J. Panowicz-Lipska (red.), System prawa prywat- nego, t. 8, wyd. 2, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2011, Legalis.
Rutkowska-Tomaszewska E., Ochrona prawna kredytobiorcy-konsumenta w świetle najnow- szych projektowanych regulacji prawnych, [w:] M. Ganczar, E. Sługocka-Krupa (red.), Ochrona konsumenta i jej współczesne wyzwania, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.
Rutkowska-Tomaszewska E., Ewolucja zadań Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie ochro- ny klienta usług finansowych w świetle ostatnich zmian legislacyjnych, [w:] Z. Ofiarski (red.), XXV lat przeobrażeń w prawie finansowym i prawie podatkowym: ocena dokonań i wnioski na przyszłość, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2014.
Rutkowska-Tomaszewska E., Nadzór nad rynkiem finansowym a nieuczciwe praktyki rynkowe banków wobec konsumentów: zakres, potrzeba i możliwości podejmowanych działań, [w:]
Fojcik-Mastalska E., Rutkowska-Tomaszewska E. (red.), Nadzór nad rynkiem finansowym:
aktualne tendencje i problemy dyskusyjne, „Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administra- cji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Studia Finansowoprawne” nr 1, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław 2011
Rutkowska-Tomaszewska E., Wynagrodzenie kredytodawcy związane z procesem kredytowania a regulacja prawna obniżenia całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego w przypadku jego przedterminowej spłaty jako przejaw ochrony interesów ekonomicznych konsumenta, [w:] Rutkowska-Tomaszewska E., Ochrona klienta na rynku usług finansowych w świetle aktualnych problemów i regulacji prawnych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017.
Rutkowska-Tomaszewska E., Paleczna M., Idea odpowiedzialnego kredytowania na rynku nie- bankowych kredytów konsumenckich w Polsce, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolo- wy i Regulacyjny”, M. Namysłowska (red.), 2018, nr 6 (7).
Rutkowska-Tomaszewska E., Kryzys na rynku finansowym a problem odpowiedzialnego udziela- nia kredytów, [w:] W. Miemiec, K. Sawicka (red.), Instytucje prawnofinansowe w warun- kach kryzysu gospodarczego, WoltersKluwer, Warszawa 2014.
Rutkowska-Tomaszewska E., Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów na rynku usług finansowych ze szczególnym uwzględnieniem rynku usług bankowych na przykładzie wybranych najnowszych decyzji Prezesa UOKiK, „Internetowy Kwartalnik Antymonopo- lowy i Regulacyjny” 2014, nr 5(3).
Waliszewski K., Rynek pozabankowych pożyczek konsumenckich w Polsce, Wydawnictwo CeDe- Wu, Warszawa 2017.
Inne
Raport Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta Reklama parabanków. Raport z kontroli re- klam pozabankowych instytucji finansowych oferujących pożyczki konsumentom, https://
www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=10415 [dostęp: 27.06.2018].
Uzasadnienie do Rządowego projekt ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finanso- wym, ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw. Druk nr 3460, http://www.
sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/druk.xsp?nr=3460 [dostęp: 27.06.2018].
Internet
§ 11. Brak spłaty Pożyczki w Terminie Spłaty Pożyczki. Warunki umowy, Filarum, https://www.
filarum.pl/warunki-umowy [dostęp 18.06.2018].
Dostosuj pożyczkę do swoich potrzeb, https://www.ferratum.pl/jak-korzystac-z-kalkulatora -pozyczek [dostęp 28.06.2018].
Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego dla Pożyczki Dopasowanej, Provi- dent S.A., https://www.provident.pl/dokumenty-do-pobrania [dostęp 28.06.2018].
Formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego VIVUS FINANCE sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, https://www.vivus.pl/webapi/first-loan-legal-terms?amount=3000&term=30 [dostęp 28.06.2018].
https://www.provident.pl/najczesciej-zadawane-pytania#faq-6 [dostęp 27.06.2018].
https://www.wonga.pl/?utm_campaign=STL&utm_source=L0_Affiliate_Hasoffers&utm_medium
=2090&utm_content=&utm_term=102e3a1a6f62f2c76beadd9da73771&u=102e3a1a6f 62f2c76beadd9da73771&kw=102e3a1a6f62f2c76beadd9da73771&dclid=CKTqzrzsidwC FUeVGAodAzIPpA [dostęp 27.06.2018].
Pożyczka ratalna, https://supergrosz.pl/?lp_id_adwords=1&affiliate=AdWords&gclid=Cj0KCQj wpvzZBRCbARIsACe8vyLXuWF-z9Uabt1JEjjZEI5pkXcPHi2IaKBvyRiZpWRHsfR4 WMgTWGgaAgGtEALw_wcB [dostęp 28.06.2018].
Umowa Pożyczki Ratalnej, treść umowy zawarta na stornie internetowej kredytodawcy Super- Grosz pod adresem: https://supergrosz.pl/dokumenty [dostęp 28.06.2018].
Operating costs of non-banking lending institutions
Summary
This paper presents operating costs of non-banking lending institutions on the Polish financial market.
Non-banking lending institutions can grant credit consumer which have bad creditworthinessor do not even have creditworthiness. In addition, non-bank loan institutions lending cash to consumers engage their own capital, which results in risk in the operations of these institutions. All factors essentially affect the remuneration, fees and other costs associated with the credit service charged by non-bank lending institutions. The lender’s remuneration is in fact the cost that the consumer must incur in con- nection with the loan granted. The amount and type of costs incurred by the consumer is often inad- equate to the amount of credit granted ‒ it may even be the equivalent of the loan amount.
Keywords
operating costs, non-banking lending institutions, consumer, remuneration, consumer credit
Kyiv National University of Civil Engineering and Architecture DOI: 10.23734/23.18.016